Với vai trò đầu mối giao thông, cùng với kinh tế phát triển với tốc độ cao, chất lượng và hiệu quả ngày càng tiến bộ, được thể hiện rõ qua tốc độ tăng trưởng, năng suất lao động, nhất là mức thu nhập, khả năng tích lũy và đầu tư của Nhà nước, doanh nghiệp và các đối tượng dân cư ngày càng tăng cao, Thành phố Hồ Chí Minh trở thành tiêu điểm về sức ép dân cư trong một nước kinh tế đang hồi phục và phát triển như Việt Nam.

Nhìn xuyên suốt 30 năm qua, tiến trình đô thị hóa của thành phố vừa tự phát, vừa tự giác, hay nói cách khác vừa xây dựng theo quy hoạch, vừa hợp thức hóa xây dựng bằng quy hoạch. Tuy nhiên, với thực trạng thị trường bất động sản và quy hoạch đô thị hiện nay, trên địa bàn thành phố vẫn tồn tại quá trình đô thị hóa theo lối "da beo", bên cạnh một số dự án có quy mô lớn, được hoạch định một cách khoa học trên cơ sở quy hoạch một cách chặt chẽ và được thực hiện với tiến độ và bước đi hợp lý. Vì thế, tiến trình đô thị hóa còn diễn ra khá nặng nề, tự phát bằng "người người" làm quy hoạch theo kiểu thành phố làm quy hoạch, quận – huyện làm quy hoạch rồi thậm chí đến cả phường – xã cũng làm quy hoạch khu dân cư mới, khu đô thị mới.